Recensie: Giftig geschenk

Een aangrijpende zoektocht naar een beladen verleden Onlangs verscheen de roman Giftig geschenk (Douwe van Domselaar). Het boek vertelt over de geschiedenis van een plantage op Banda. Nederlands-Indië – vaak simpelweg Indië genoemd – was eeuwenlang een kolonie van Nederland. Pas na de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog, die op 17 augustus 1945 begon, werd het officieel de Republiek Indonesië. Zo’n turbulente geschiedenis laat haar sporen na, niet alleen in de werkelijkheid, maar ook in de literatuur. Klassiekers als Max Havelaar (1860) van Multatuli, De stille kracht (1900) van Louis Couperus en Oeroeg (1948) van Hella S. Haasse hebben het koloniale verleden vanuit verschillende perspectieven belicht. Recentere werken, zoals Indische duinen (1994) van Adriaan van Dis en de beeldromans Rampokan Java en Rampokan Celebes van Peter van Dongen, laten zien hoe het Indische erfgoed blijft doorwerken in het heden.

In deze literaire traditie past ook Giftig geschenk, de nieuwste roman van Douwe van Domselaar. In dit boek onderzoekt hij hoe het koloniale verleden doorwerkt in de generaties die volgden. Het verhaal, uitgegeven door Mei Uitgeverij, raakt aan thema’s als schuld, identiteit en historische verantwoordelijkheid.

Twee tijdlijnen, één verborgen geschiedenis
De roman verweeft twee tijdlijnen. In 1981 ontvangt de mislukte beurshandelaar Johan Donkers een erfenis van drie ton van zijn oma. Wat begint als een financiële meevaller, leidt hem naar Banda Neira, een eiland vol mysteries en verborgen familiegeschiedenissen. Daar ontdekt hij dat zijn verleden onlosmakelijk verbonden is met de nootmuskaatplantage Hoopvol.
Een eeuw eerder worstelt August Donkers, een voorouder van Johan, met de leiding over dezelfde plantage. Foute zakelijke beslissingen, een opgelegd huwelijk en twijfelachtige vriendschappen dwingen hem om zijn positie en morele keuzes onder de loep te nemen. Hoe kan hij het vertrouwen van de plantagearbeiders winnen en de onderneming redden, terwijl de ongelijkheid in stand blijft?

Banda, nu een geïsoleerd eiland, was ooit het kloppende hart van de specerijenhandel. De nootmuskaatplantages brachten enorme rijkdom, maar ook uitbuiting en ongelijkheid. Van Domselaar schetst dit contrast op indrukwekkende wijze en laat zien hoe de gevolgen van koloniale uitbuiting generaties later nog altijd doorwerken.

Een meeslepende en genuanceerde roman
Wat Giftig geschenk zo krachtig maakt, is de manier waarop het historische en hedendaagse perspectieven met elkaar verweeft. Van Domselaar maakt het koloniale verleden invoelbaar zonder te vervallen in simplificaties. Zijn stijl is toegankelijk en meeslepend, waardoor de roman niet alleen een historische reconstructie is, maar ook een spannende en menselijke vertelling. Met Giftig geschenk voegt Van Domselaar een nieuw en urgent hoofdstuk toe aan de Indische literatuur. Het is een boek dat niet alleen een venster op het verleden biedt, maar ook een spiegel voor het heden.