Naar een inclusiever Burgerberaad

/door

Aanbeveling: Naar een inclusiever burgerberaad – structurele stappen richting representativiteit en vertrouwen

De evaluatie van het burgerberaad (zie hoofdstuk 7) laat zien dat er brede behoefte bestaat aan een meersociaal-cultureel diverse samenstelling van deelnemers – met name als het onderwerp hierom vraagt. Denk aan mensen met een migratieachtergrond, die nu vaak ondervertegenwoordigd zijn. Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) bevestigt deze zorg in een recent verschenen rapport: Nederlanders met een migratieachtergrond hebben minder vertrouwen in de politiek en voelen zich vaker niet vertegenwoordigd. Ze ervaren dat onderwerpen die zij belangrijk vinden structureel worden genegeerd of gebagatelliseerd, en voelen zich uitgesloten van het politieke speelveld. Het burgerberaad biedt een unieke kans om dit tij te keren – mits we de juiste keuzes maken.

Representativiteit bereik je niet met een extra vinkje in het lotingsformulier. Het vraagt om een fundamenteel andere benadering: een die begint bij vertrouwen – niet bij werving.

  1. Begin bij vertrouwen, niet bij techniek

Het genoemde SCP-onderzoek maakt pijnlijk duidelijk waarom veel mensen met een migratieachtergrond zich afzijdig houden van politieke processen. De politiek lijkt ver weg, ongeïnteresseerd of onbetrouwbaar. Daarom is het essentieel om te starten met een luisterfase. Ga actief het gesprek aan met gemeenschappen en sleutelfiguren. Niet zenden, maar vragen: “Wat zou voor jullie een reden zijn om wél of juist níet deel te nemen?” Zonder die stap blijft deelname oppervlakkig of symbolisch.

  1. Werk met sleutelfiguren

Vertrouwen is relationeel. Zoek mensen die binnen hun gemeenschap gezag hebben – imams, buurtmoeders, sportcoaches, jongerenwerkers, oudere activisten – en betrek hen als co-hosts of medeorganisatoren. Laat hen meedenken over de vorm, toon en inhoud. Zij maken het verschil tussen bereik en verbinding.

  1. Ga naar waar mensen zijn

Verwacht niet dat mensen zich vanzelf melden. Organiseer bijeenkomsten op plekken waar mensen zich thuis voelen: moskeeën, kerken, buurthuizen, sportclubs. Drempels wegnemen is een teken van respect.

  1. Leg het burgerberaad begrijpelijk uit

Voor veel mensen is het burgerberaad een onbekend en abstract concept. Maak het tastbaar: “Een groep gewone mensen denkt namens de samenleving na over een belangrijke vraag. Iedereen maakt kans om geloot te worden – net als bij een jury. En er wordt écht naar geluisterd.” Voorbeelden uit andere steden of landen kunnen het vertrouwen versterken.

  1. Maak bewuste keuzes in loting en werving

Bij een volgend burgerberaad kunnen selectiecriteria worden uitgebreid met sociaal relevante kenmerken. Denk aan woonsituatie of wijktype. Dit verhoogt de inhoudelijke relevantie van de groep. Daarnaast kunnen gerichte wervingsacties worden ingezet om moeilijk bereikbare groepen mee te nemen in de lotingspopulatie.

  1. Overweeg hybride of thematische participatie

Soms is het wenselijk om doelgroepen niet alleen via loting, maar ook via thematische uitnodiging te betrekken. Het hybride model biedt ruimte om via aparte sessies specifieke perspectieven op te halen en in te brengen in het beraad. Ook kan bij onderwerpen met een duidelijke maatschappelijke lading gekozen worden voor een alternatieve, inhoudelijk gemotiveerde samenstelling.

  1. Maak vooraf gezamenlijke keuzes

Vooraf moeten alle keuzes rondom lotingsdesign, wervingsmethoden, hybride aanpak of gewenste samenstelling gezamenlijk worden afgestemd. Alleen dan ontstaat een zorgvuldig en transparant proces dat breed gedragen kan worden.

Kortom: het burgerberaad biedt een unieke kans om vertrouwen te herstellen en ondervertegenwoordigde stemmen een volwaardige plek aan tafel te geven. Maar dan moeten we het ook echt anders durven doen